Η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δράμας σε
συνεργασία με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (Τμήμα Ηλεκτρολόγων
Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών) σε σελίδα στο Wikispaces Classroom
παρουσιάζουν τη μέθοδο δημιουργικής σκέψης του Edward de Bono «Τα
έξι καπέλα της σκέψης».
Τι γίνεται στο μυαλό μας, όταν φοράμε τα 6 διαφορετικά
καπέλα σκέψης;
Το Λευκό Καπέλο. Όταν
φοράμε το λευκό καπέλο σκεφτόμαστε και καταγράφουμε τα γεγονότα και τις
πληροφορίες που ξέρουμε για το θέμα μας χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη το πώς εμείς
νιώθουμε γι' αυτά. Καταγράφουμε απλά πληροφορίες, γεγονότα, πηγές.
Το Κόκκινο Καπέλο. Το κόκκινο καπέλο αφορά στα συναισθήματά μας. Πώς νιώθουμε για το θέμα μας, τι μας αρέσει, τι μας προξενεί αγωνία φόβο ή αισιοδοξία. Όταν το φοράμε αναφέρουμε ό,τι έχει σχέση με τα συναισθήματά μας ανεξάρτητα, εάν έχουν σχέση με την πραγματικότητα όπως έχει αποτυπωθεί με το λευκό καπέλο.
Το Μαύρο Καπέλο. Το μαύρο καπέλο έχει σχέση με τη λογική. Ξεχνάμε τα συναισθήματά μας και προσπαθούμε να εξηγήσουμε το θέμα μας με βάση τη λογική. Μπορεί να εφαρμοσθεί; Έχει να δώσει κάποια πλεονεκτήματα; Έχει μειονεκτήματα;
Το Κίτρινο Καπέλο. Με το κίτρινο καπέλο προσπαθούμε να σκεφτούμε τα πλεονεκτήματα που έχει να μας προσφέρει αυτό που συζητάμε. Σε τι μπορεί να συνεισφέρει; Πού θα βοηθήσει;
Το Κόκκινο Καπέλο. Το κόκκινο καπέλο αφορά στα συναισθήματά μας. Πώς νιώθουμε για το θέμα μας, τι μας αρέσει, τι μας προξενεί αγωνία φόβο ή αισιοδοξία. Όταν το φοράμε αναφέρουμε ό,τι έχει σχέση με τα συναισθήματά μας ανεξάρτητα, εάν έχουν σχέση με την πραγματικότητα όπως έχει αποτυπωθεί με το λευκό καπέλο.
Το Μαύρο Καπέλο. Το μαύρο καπέλο έχει σχέση με τη λογική. Ξεχνάμε τα συναισθήματά μας και προσπαθούμε να εξηγήσουμε το θέμα μας με βάση τη λογική. Μπορεί να εφαρμοσθεί; Έχει να δώσει κάποια πλεονεκτήματα; Έχει μειονεκτήματα;
Το Κίτρινο Καπέλο. Με το κίτρινο καπέλο προσπαθούμε να σκεφτούμε τα πλεονεκτήματα που έχει να μας προσφέρει αυτό που συζητάμε. Σε τι μπορεί να συνεισφέρει; Πού θα βοηθήσει;
Το Πράσινο Καπέλο. Το πράσινο καπέλο έχει να κάνει με την πρωτοτυπία.
Σκεφτείτε κάποια πρωτότυπη πρόταση. Κάτι που φαίνεται τρελό αλλά που ίσως
μπορεί να δώσει μια λύση στο πρόβλημα. Μη ξεχνάτε! Οι μεγαλύτερες ανακαλύψεις
προέκυψαν από μια τρελή ιδέα.
Το Μπλε Καπέλο. Το μπλε καπέλο είναι ο ενορχηστρωτής των σκέψεών μας.
Οργανώνει όλα όσα έχουμε σκεφτεί και προσπαθεί να δώσει μια λύση στο πρόβλημά
μας όπως το βλέπει όμως ο καθένας από εμάς ξεχωριστά.
Πώς μπορεί επιτυχημένα να εφαρμοστεί η
μέθοδος των 6 καπέλων;
Το μυστικό για την
επιτυχημένη εφαρμογή αυτής της τεχνικής είναι η σειρά με την οποία θα
χρησιμοποιηθούν τα καπέλα.
Είναι δυνατό κάποιες φορές να ακολουθηθεί μία τυπική ακολουθία των καπέλων, ώστε να σκεφτούν τα μέλη της ομάδας παραγωγικά πάνω σε κάποιο ζήτημα. Η πραγματική σειρά των καπέλων εξαρτάται πάντοτε από την περίσταση.
Για παράδειγμα, εάν υπάρχει ένα νέο θέμα προς ανάπτυξη η σειρά θα είναι:
• Άσπρο καπέλο (για την απόκτηση πληροφοριών)...
• Πράσινο καπέλο (για ιδέες και προτάσεις)...
• Κίτρινο καπέλο συνδυασμένο με μαύρο καπέλο μετά από κάθε εναλλακτική πρόταση (για αξιολόγηση των εναλλακτικών)...
• Κόκκινο καπέλο (για αξιολόγηση των συναισθημάτων της στιγμής)...
• Με το μπλε να ακολουθεί (για να αποφασιστεί η πορεία των σκέψεων)...
Είναι δυνατό κάποιες φορές να ακολουθηθεί μία τυπική ακολουθία των καπέλων, ώστε να σκεφτούν τα μέλη της ομάδας παραγωγικά πάνω σε κάποιο ζήτημα. Η πραγματική σειρά των καπέλων εξαρτάται πάντοτε από την περίσταση.
Για παράδειγμα, εάν υπάρχει ένα νέο θέμα προς ανάπτυξη η σειρά θα είναι:
• Άσπρο καπέλο (για την απόκτηση πληροφοριών)...
• Πράσινο καπέλο (για ιδέες και προτάσεις)...
• Κίτρινο καπέλο συνδυασμένο με μαύρο καπέλο μετά από κάθε εναλλακτική πρόταση (για αξιολόγηση των εναλλακτικών)...
• Κόκκινο καπέλο (για αξιολόγηση των συναισθημάτων της στιγμής)...
• Με το μπλε να ακολουθεί (για να αποφασιστεί η πορεία των σκέψεων)...
Ωστόσο, εάν υπάρχει ένα ζήτημα ήδη γνωστό, η ακολουθία μπορεί να είναι η εξής:
κόκκινο, κίτρινο, μαύρο, πράσινο (για να ξεπεραστούν τα αρνητικά σημεία), άσπρο και τέλος, μπλε καπέλο.
Τα πλεονεκτήματα της Μεθόδου του Edward de Bono
Πρώτα από όλα διαφοροποιεί την άποψη από το άτομο,
επιτρέποντας του έτσι να εκφραστεί χωρίς ρίσκο. Θέτει κανόνες στη συζήτηση, και
οδηγεί σε αποφάσεις, αντί για ατελείωτες νέες συναντήσεις που δεν καταλήγουν
πουθενά. Εστιάζει στη δημιουργική σκέψη και δεν επιτρέπει σε κανέναν «να μιλά,
μόνο για να μιλά». Διευκολύνει την επικοινωνία και την ανταλλαγή απόψεων
Επιπλέον
1.
Έχουμε τη δυνατότητα να λέμε την γνώμη μας, για μια οποιαδήποτε κατάσταση,
χωρίς να ρισκάρουμε.
2. Βλέπουμε και εξετάζουμε τις διαφορετικές οπτικές, τις εναλλακτικές και τις απόψεις επί μιας κατάστασης ή ενός project. Ουσιαστικά, είναι σαν να μας ανοίγει τα μάτια σε μια διαφορετική διάσταση.
3. Ένας βολικός μηχανισμός διευκόλυνσης της αλλαγής μιας τακτικής.
4. Μας υποδεικνύει τους κανόνες του παιχνιδιού της σκέψης.
5. Μας υποβοηθά στο να επικεντρώσουμε την σκέψη μας και την προσοχή μας στον στόχο που έχουμε βάλει.
6. Επειδή ακριβώς μας προτρέπει να «ζήσουμε» και να αναλύσουμε διαφορετικές καταστάσεις, μας οδηγεί σε μια πιο δημιουργική σκέψη.
7. Μπορεί να αποτελέσει εργαλείο βελτίωσης της επικοινωνίας μας.
8. Διευκολύνει την διαδικασία λήψης αποφάσεων, αφού μας βοηθά να αποκτήσουμε μια ευρεία οπτική επί του συνόλου των καταστάσεων γύρω μας
2. Βλέπουμε και εξετάζουμε τις διαφορετικές οπτικές, τις εναλλακτικές και τις απόψεις επί μιας κατάστασης ή ενός project. Ουσιαστικά, είναι σαν να μας ανοίγει τα μάτια σε μια διαφορετική διάσταση.
3. Ένας βολικός μηχανισμός διευκόλυνσης της αλλαγής μιας τακτικής.
4. Μας υποδεικνύει τους κανόνες του παιχνιδιού της σκέψης.
5. Μας υποβοηθά στο να επικεντρώσουμε την σκέψη μας και την προσοχή μας στον στόχο που έχουμε βάλει.
6. Επειδή ακριβώς μας προτρέπει να «ζήσουμε» και να αναλύσουμε διαφορετικές καταστάσεις, μας οδηγεί σε μια πιο δημιουργική σκέψη.
7. Μπορεί να αποτελέσει εργαλείο βελτίωσης της επικοινωνίας μας.
8. Διευκολύνει την διαδικασία λήψης αποφάσεων, αφού μας βοηθά να αποκτήσουμε μια ευρεία οπτική επί του συνόλου των καταστάσεων γύρω μας
